Złość jest emocją obciążoną dużym poczuciem wrogości. Pojawia się wtedy, gdy ktoś lub coś uniemożliwia nam osiągnięcie tego, czego pragniemy.
Złość może wywołać jakaś osoba lub sytuacja – zewnętrzna, teraźniejsza lub przeszła. Możemy nawet złościć się sami na siebie, jeśli nie zdołaliśmy zdobyć tego, co według nas nam się należało. Napady złości występujące u młodszych dzieci są wyuczoną strategią wywierania wpływu na innych. Jeśli takie zachowania kończą się sukcesem, wówczas są utrwalane przez dziecko. Jednak konsekwencje napadów złości są niekorzystne – dzieci stają się nielubiane i nie rozumieją dlaczego.
Złość to jedna z tych przykrych emocji, które są jednak ważne i potrzebne, Pozostaje ona bowiem w opozycji do smutku, strachu, wstrętu, daje energię i motywuje do działania. Pod wpływem złości dążymy do rozstrzygnięcia problemu, a nie ucieczki czy chowania głowy w piasek. Może ona stać się paliwem dla rozwoju ambicji i sprzyjać odwadze oraz kreatywności, jednak staje się toksyczna, gdy jest długotrwale tłumiona.
Należy pamiętać, ze niekontrolowana złość przyczynia się do pogłębiania konfliktów, nakręca spiralę wrogości i może utrwalić się jako sposób wywierania presji na innych. Skierowana na siebie powoduje narastanie wewnętrznej frustracji i przyczynia się do kształtowania niskiej samooceny, która generuje kolejne nieprzyjemne i destrukcyjne emocje. Co w takim razie dzieci moją robić ze złością, którą odczuwają, by pomagała im rozwiązywać trudne sytuacje, a nie powodowała kolejne konflikty? Pierwszym sposobem radzenia sobie ze złością jest „umieszczenie jej w słoiku”. W ten sposób następuje odroczenie natychmiastowej reakcji, którą mogłaby być kłótnia, wyrządzenie szkody czy poniżenie. Jeszcze inną metodą jest słuchanie muzyki relaksacyjnej lub powstrzymywanie się od gwałtownych zachowań poprzez liczenie.
Warto uzupełnić te działania o budzenie refleksji dziecka. W tej sytuacji doświadczania przez nie złości pytany, dlaczego jest zdenerwowane, co się wydarzyło? Dążymy do tego, by zrozumiało przyczyny pojawiania się tej emocji, czy jest nią np. niechcące zniszczenie zabawki, czy może jej zabranie. W niektórych przypadkach zrozumienie motywów postępowania spowoduje że złość się rozpłynie, bo dziecko wybaczy, a w innych podejmuje negocjacje, by sprawca zrekompensował szkodę. Jeśli to ono samo przyczyniło się do straty i to nie celowo zawinionej, to warto je zachęcać, by sobie współczuło. Współczucie jest dobrą emocją, pozwala na poradzenie sobie ze skierowaną na siebie złością.
Rozmawiajmy z dzieckiem o sposobach, które prowadzą do znalezienia rozwiązania konfliktów: co może zrobić, jakie strategie zastosować lub jak się zabezpieczyć przed niekontrolowanym wzrostem złości. Wówczas doświadczalna emocja stanie się wskazówką, że jest problem, który należy rozwiązać, a dziecko uczy się odważnie stawiać czoło przeciwnościom.
Wiadomo, że w dzieciństwie złość jest trudna do opanowania, niekiedy nawet może powodować pojawienie się dręczącego poczucia winy. Dlatego należy wspomagać rozwijanie umiejętności radzenia sobie poprzez rysowanie tej emocji i sytuacji, w jakich się pojawia, oraz zachęcać dziecko do opowiadania o tym co je najbardziej złości.
Zrozumienie przyczyn powstania złości sprzyja szukaniu sposobów rozwiązania problemu, który ją wyzwolił, i tym samym neutralizuje jej destrukcyjną siłę.
Jeśli nam się uda, wówczas złość stanie się sprzymierzeńcem dziecka w radzeniu sobie z sytuacjami frustracyjnymi czy konfliktowymi.
Czy wiesz że…:
-złość może być dla nas impulsem do mobilizacji i działania, ale jest również przyczyną cierpienia, frustracji i strachu ze względu na napięcie, jakie ze sobą niesie. Dobrze jest, jeśli potrafimy ją sobie uświadomić i rozładować
-to emocja, którą bardzo łatwo zauważyć: uczucie gniecenia w brzuchu, ściśnięte gardło, napięte mięśnie i przyspieszone intensywne bicie serca…
Wskazówki:
-pomóż dziecku nazwać to, co czuje. Wyjaśnij, że rozdrażnienie i złość to normalne emocje, ale trzeba się nauczyć panować nad nimi i nie rozniecać ich
-eksperymentujcie i próbujcie. Nadmuchaj czerwony balon i powiedz dziecku, że jest jak człowiek przepełniony złością, Co się stanie jeśli nie przestaniemy i będziemy dmuchać o dmuchać?...
-zaproponuj sztuczki, kute pomogą dziecku uświadomić sobie uczucie złości i poradzić z nim sobie. Można rysować, zrobić „słoik spokoju” lepić z plasteliny, skakać, tańczyć, biegać…
Źródło: „Świat emocji – złość” dr. M. Molicka
Opracowała: Sylwia Lis