„By przedszkolak nie był chory,
je marchewki, kalafiory,
pije mleko, biega kłusem,
a wieczorem śpi jak suseł.”[1]
Kształtowanie u dzieci prawidłowych nawyków żywieniowych zaczyna się już w chwili wprowadzania w diecie dziecka pierwszych pokarmów- jest to czwarty, piąty miesiąc życia. Jest to także najlepszy czas na uczenie malucha prawidłowych nawyków żywieniowych. Trzeci, czwarty miesiąc charakteryzują się w życiu dziecka największą chęcią do poznawania nowych smaków. Pomiędzy szóstym a dziesiątym miesiącem życia dziecko wykazuje gotowość do poznawania nowych struktur (różnorodność podawanych dziecku produktów żywieniowych). W tym okresie zwiększa się u dziecka jego umiejętność gryzienia. Wprowadzenie zdrowych i dostosowanych pod względem konsystencji pokarmów sprzyja prawidłowemu rozwojowi malucha, oraz rzutuje na to, co będzie jadł na dalszym etapie swojego życia.
Okres przedszkolny to dość trudny czas, w którym u dzieci pojawia się skłonność do neofobii, tj. braku zainteresowania nowymi produktami i niechęcia do ich próbowania i spożywania. Jeżeli w tych pierwszych okresach życia rodzic nie wykorzysta odpowiednio czasu, w którym dziecko wykazuje chęć poznawania nowych smaków to przez kolejne lata wprowadzanie zdrowych nawyków żywieniowych może okazać się trudne. Nie oznacza to jednak, że nie da się już nic zrobić ani tym bardziej, że upowszechnianie zdrowego żywienia nie jest konieczne. Wręcz przeciwnie. Nauczanie w zakresie zdrowego żywienia jest procesem, który polega na systematycznym przekazywaniu cennych informacji. Wprowadzanie edukacji zdrowotnej od najmłodszych lat może przynieść najlepsze skutki w przyszłości. Istotnym elementem zdrowych nawyków żywieniowych jest dobór odpowiednich produktów spożywczych, oraz przyzwyczajenie dzieci do regularnego spożywania posiłków. Wiek przedszkolny jest bardzo dobrym okresem w życiu dziecka, by uczyć dzieci regularności jedzenia. Dzieci w przedszkolu jedzą 4 posiłki o regularnych porach.
Nauka zasad zdrowego żywienia u dziecka odbywa się na dwóch płaszczyznach: dom rodzinny i przedszkole. Jednak największe znaczenie w kształtowaniu zachowań żywieniowych u dziecka mają rodzice i rodzina. Bezpośrednio – poprzez podawanie dziecku określonych dań, oraz pośrednio –poprzez kształtowanie postawy wobec jedzenia. To rodzina stanowi pierwsze ogniwo kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych; w przedszkolu nauczycielowi będzie znacznie trudniej przekonać dziecko do próbowania nowych produktów, jedzenia owoców, warzyw, kasz, makaronów pełnoziarnistych, picia wody itp. . Obserwując zachowania rodziców dziecko je naśladuje. Jeżeli rodzic nie lubi warzyw i nie podaje ich do obiadu, to nie powinien się dziwić, że jego pociecha zachowuje się w ten sam sposób. Wspólne spożywanie posiłków w rodzinie jest również ważnym czynnikiem składowym do wprowadzania zasad zdrowego żywienia . Dzieci jadające obiady z całą rodziną spożywają więcej warzyw, owoców, błonnika i mikroelementów, a mniej żywności przetworzonej i słodzonych napojów. Przekazywanie prawidłowych nawyków żywieniowych odbywa się poprzez pomoc dziecku w przygotowywaniu posiłków. Najmłodsze dzieci mogą wykonywać proste czynności w kuchni: mieszanie, dodawanie, ścieranie miękkich produktów na tarce itp. Pokazanie dziecku, że jedzenie, jego przygotowywanie stanowi dobrą zabawą, to kolejny krok w ich edukacji żywieniowej. Czas kwarantanny, wspólnego przebywania stanowi doskonały moment, aby zachęcić dziecko do wspólnego przygotowywania posiłków oraz próbowania i smakowania nowych potraw, odkrywania nowych smaków.
Opracowała: Ewa Lach-samodzielny referent ds. żywienia w ZP1
Źródła:
1. Zwyczaje żywieniowe dzieci w wieku przedszkolnym, E. Kolarzyk, A. Janik, J. Kwiatkowski, Zakład Higieny i Ekologii, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum; www.phie.pl
2. Zasady Prawidłowego Żywienia. IŻŻ, Warszawa 2009. http://www.izz.waw.pl/
3. https://dietetycy.org.pl/wp-content/uploads/2019/05/dietetycy-issue-2.png
